Mojej wowce k posmjertnym 101. narodninam

Moja wowka nanoweje strony Josefa Braumann rodźena Herting je so 24. róžownika 1907 w Bochumje narodźiła, ale njeje zažneje smjerće maćerje dla w Porurskej wotrostła. Wona je we westfalskej wsy z mjenom Langestraße (po gmejnskej reformje, kotraž bu w Sewjernorynsko-Westfalskej z běrokratiskej brutalnosću wuwjedźena, rěka ta wjes ze swojimi štyrista wobydlerjemi a swójskej katolskej cyrkwju „Rüthen 6“ a je zarjadnisce dźěl bliskeho małoměstačka) do ludoweje šule chodźiła a w susodnej wjesce Heddinghausenje ze swojim nanom, mojim pradźědom Fritzom Hertingom, a sotromaj bydliła. Fritz Herting je tamle zhromadnje z kumplom korby pletł.

 

Hižo bórze je hamt te dźěći z dospołnje zanjerodźeneje domjacnosće won wzał a přiwuznym na Hertingec statoku w Langenstraßy dowěrił. Tamle bu tež mój nan we wójnje škitany, po tym zo je moja wowka scomter swójbičku dawno zaso w Porurskej žiwa była. Naši přiwuzni njejsu jeho tamle jenož před nadběhami bombowcow nad Bochumom škitali, ale z katolskej konsekwentnosću nacijam zapowědźili, jeho do hitlerskeje młodźiny HJ přiwzać. Z wonej nabožnej doslědnosću pak su Hertingecy bohužel najstaršu sotru mojeje wowki njemandźelskeho dźěsća dla wuhnali, z konsekwencu, zo je wona bórze zahinyła.   

 Moja wowka je po wotchadźe ze šule do Bochuma na słužbu šła. Tamle je so wona na Wilhelma Braumanna wudała, kotryž je we woclowni zamkarił. Wonaj staj so hakle po narodźenju mojeho nana cyrkwinsce zmandźeliłoj, wšako je mój dźěd – připódla prajene, runja dźědej maćerneje strony, kotryž je w kamjentnowuhlowym hórnistwje dźěłał – popow jako pomcnikow kapitalistiskich wuklukowarjow wotpokazał, kaž bě tehdom z wašnjom w dźěłaćerskim hibanju. Porno cyrkwinskej wyšnosći, kiž je w konkordaće z Hitlerom hłowy hromadźe tykała (tule wěrnosć nažel tež kniha „Eine Kirche, zwei Völker“ z oportunistiskich přićin dosć njewobkedźbuje), je socialdemokrat a dźěłarnik Wilhelm Braumann swój konik, sudnika na kopanišću, woprował, přetož nochcyše do zahajenja hry wjednika Němskeje strowić.

 

Dźakowano mojej wowce sym w dźěćatstwje najrjeńše prózdniny na Hertingec statoku dožiwjał. W Bochumje smój so přeco rjenje wuchodźowałoj, doniž njeje wona najlěpše pražene běrny cyłeho swěta přihotowała. Moja wowka je 93-lětna zemrěła, po tym zo je boža ručka ju zajała. Wona je so hač krótko do smjerće sama zastarała a běše přewažnje wjeseleje nalady.

 

Druhdy pak je ju zrudźiło, ze su wšitcy stari znaći a přiwuzni z Langenstraßy, z kotrymiž by wona móhła delnjoněmsce rěčeć, na prawdu Božu wotešli. „Ja bych tak rady jónu zaso platt bjesadowała“, je wona potom ze stysknosću prajiła. „Rěč tola ze mnu platt“, sym ju namolwił, byrnjež jenož wysokoněmsce wotmołwić móhł. A potom je z jeje erta wona rěč wužórliła, kotruž je moja wowka hakle na wsy a we šuli wuknyła. Na prózdninskich pobytach sym sej dosć wotposkał, čehodlaž móžach kóžde wowcyne słowčko rozumić. 

Před naju wotewrjenym kaminom we Łuhowskej chěžce steji wumělsce wuhotowany stólc z drjewa něhdyšeje worješiny na Hertingec dworje, kotruž je jónu mój pradźěd Fritz sadźił. Wón je w starobje přeco w zymje pola mojeje wowki w Bochumje přebywał a mojemu nanej fascinowace stawiznički ze wšěch kónčin swěta powědał. Wězo platt, hinak wón njemóžeše, a hinak njeby to tak rjenje we wušomaj wnučka klinčało.