„Kulturny bój“ přećiwo křesćanskemu Serbstwu tematizować

Druhdy dopomha dowolnikarski čas k nowemu wobzorej: W Tima Meškankowej knize „bjez wčerawšeho dnja njeje jutřišeho – nastawki & dokumenty“ tči snadź kluč k směrodajnemu wobchadźenju ze zjawom, zo najebać syć serbskich institucijow ličba serbowacych a wědomych Serbow hižo lětdźesatki dołho woteběra.

Dokelž je Meškank w Serbach dołho skomdźene zaměrne wotkrywanje njeskutkow statneje bjezstrašnosće nachwatał, bĕše zjawna kedźbnosć dotal bóle na prašenje wobmjezowana, kotři Serbja su jako inoficielny donošowar stasi pod krytym mjenom dźěłali a tajnym organam NDR skradźu wo swojich sobučłowjekach rozprawjeli. To běše wažny stołp wukonjenja statneje mocy, ale njeje Meškankowa hłowna tema.

W srjedźišću steji – psychisce abo fyzisce – namócny kulturny bój přećiwo „křesćanskemu Serbstwu“. Awtorej-wědomostnikej njeńdźe wo politisku poziciju jednotliwcow, ale wo přesadźenje pozdatneho „noweho čłowjeka“ a z wyšnosću kompatibelneho kumštneho „powołanskeho“ Serbstwa na kóšty serbskich swójbow, kotrež su swoju duchownu, kulturnu a kubłansku suwerenitu scomter hospodarskej njewotwisnosću přisadźili. Hesle za to stej mjez druhim překisanje towaršnostneho žiwjena w Serbach z „cuzym“ materialistisko-technokratiskim („ateistiskim“) swětonahladom a namócna kolektiwizacija.

Lud bu na „narodnu mjeńšinu“ redukowany (poprawom pak po přewróće hišće bóle hač do toho…), narodne wobsahi po sowjetskim modelu šmórnjene a přez ryzy folkloru narunane. Zdobom su knježacy po wójnje změnu elity organizowali, při kotrejž buchu tež zdźěłani Serbja, kotřiž njejsu nacije byli, zdźěla wustorčeni a jako wučerjo wotwołani (mj. dr. dokumentowany přikład Bjarnat Rachel.) Jeničce dokelž nochcychu słužownicy tehdomnišeje ML-wučby (marxizm-leninizm) być. A někrote wopory woneho boja su přeco hišće „wudrapane“, jich ćerpjenje je zamjelčene.

Serbšćina B-rjadownjow bě ideologisce deformowana a tohodla wotstorkowaca. Te sćěhi so dodźensa z njeznajomosćemi serbšćiny wobydlerjow Łužicy njedźiwajcy wjelelětnych šulskich hodźin negatiwnje wuskutkuja. A hdyž je (tehdom statnosocialistiska) Domowina hač 1965 połojcu swojich čłonow zhubiła a my dźensa ani ličbu woneho lěta njedocpěwamy, je to dalša přičina za trěbnosć strategiskeho kritiskeho wobdźěłowanja stawiznow (štož ničo na tym njezměni, zo je naš tuchwilny staw čłonstwa pod dźensnišimi wumĕnjenjemi indiwidualistiskeje towaršnosće njesměrnje wysoki).

Hewak knježi bjezkónčnje fatalna mentalita „To em tak jo – to njemóžeš nìčo činić“, kotruž je Wórša Šołćic njepřetrjechujomne w dźiwadłowych scenach wopisała (hlej knihu „Směch a směw“). Meškankowa kniha je połnje njesłyšanych wěckow: zo je direktor šule šulerjam „Chwalen Jězus Chryst“ zakazał a zo su druzy pedagogojo wužiwanju słowow („bohužel“ etc.) nabožneho pochada zadźěwali (hlej stronu 39).

W jednym dypku sym hinašeho měnjenja hač Timo Meškank: Nic kóždy, kiž je so po wójnje křesćanstwa wzdał, je takrjec swoje serbske hódnoty spuśćił. Z humanistiskeho wida běštej cyrkwinskej wyšnosći Serbow a čłowjeske prawa w dobje fašizma přeradźiłoj. Ale tajka wosobinska kročel preč wot nabožiny njeje nihdy nanihdy wusprawnosćenje na přikład za njeprawda ludźom, kotřiž nochcedźa młodźinsku swjećbu sobu činić, a jich staršim. Tajka njeprawda „kulturneho boja“ njeje bagatela.

Na statnym swjatym dnju Cyrila a Metoda w Čěskej a Słowakskej napisane 😊. Wot serbskokatolskeho laicista, kiž je wotrězk wo wuznamje nabožneho za narodne žiwjenje w směrnicach Domowiny podpěrował. Ja sej myslu, zo mamy wujasnjować, što za nas dźensa sćěhi woneho historiskeho kulturneho boja woznamjenja: Je naš načasny institucionelny serbski system tež překumštny? Potom njech je tema „kulturny bój“ – stawizny.