Serbscy młodostni tež dźensa do Čěskeje – a so tam słowjanskeje duše nasrěbać?

Na wulkotne zahajenje serbskeho lěta w Liberecu wróćo pohladawši, wosebje na přijeće Serbow w radnicy a krasne zarjadowanje na awli uniwersity z předstajenjom wusahowaceho oratorija „Hrodźišćo” (hudźba: Měrćin Weclich, tekst: Madlena Nasticcyna, cyłkowny wuměłski nawod: Friedemann Böhme, chórowe a orchestrowe sadźby: Malte Rogacki, chór 1. Serbskeje kulturneje brigady, orchester Serbskeho ludoweho ansambla, Malte-Rogacki-band, Serbski foklorny ansambl Wudwor), je we mni načasne prašenje zrostło.

Wuchadźišćo: Tehdom su so sta serbskich młodostnych we Warnoćicach a Liberecu „słowjanskeje duše nasrěbali” (předsyda Domowiny, Dawid Statnik, w swojej narěči w radnicy). Čłonojo Wojerowskeje a Budyskeje župy su so tohodla ze zhromadnym wulětom na jednu z městnosćow kubłanja serbskeje elity w Čěskej podali a tam konkretnje zhonili, štó je tam pobył a pozdźišo što na dobro serbskeho ludu wukonjał. Dźensa drje mamy wjele serbskich kubłanišćow, ale najebać to začuwamy dale a přiběrace straty słowjanskeje fonetiki, přirodneho serbowanja a připodobnjenje strukturow rěče němčinje.

Wo přičinach smy hustodosć diskutowali, nochcu nětko wšo wospjetować, štož sym lěta dołho mjez druhim w tutym blogu pisał. Analyzow je dosć a nadosć, najwjetši čas za praktiske konkluzije, čim jednoriše, ćim lěpše. Kak by było, hdyž bychmy rěčne lěhwa w Čěskej wotměwali a zaměrnje stajnu wuměnu šulerjow organizowali? Hdyž by wjele serbskich młodostnych poł lěta w Čěskej pobyło, zo bychu so tam słowjanskeje duše nasrěbali … A hdyž tón abo tamny serbski młodźenc tam čěsku přećelku resp. Serbowka čěskeho lubca namaka, njebychu tute „měšane” poměry na škodu było. 🙂

Rěčna swětłownja – serbska sebjepomoc

Gabriela Linakowa, społnomócnjena města Wojerec a čłon župneho předsydstwa Domowiny, informuje regionalnu zjawnosć a serbsce wuknjacych wo nowej „rěčnej swětłowni“:

Beim Italiener in Hoywoy sorbisch über Spanien sprechen

Dale a wjac kubłanja a dalekubłanja wožiwjenje serbšćiny w zjawnosći zaručeć njemóže – trjebamy lokalne iniciatiwy za tworjenje rěčnych rumow, kaž je we Wojerowskich kónčinach mjez druhim na Horach, w Čisku, z klubu młodych swobodnych myslerjow a z tutej dźěłarničku „rěčna swětłownja“ mamy. Kompetenca nałožowanja rěče rosće jeničce we jeje wšědnym wužiwanju. Potajkim: Rěčće serbsce, to je najskutkowniša sebjepomoc.

Kandidat za serbsku radu: Alex Pólk

Župa „Handrij Zejler“ Wojerecy namjetuje Alexandera Pólka jako kandidata za wólby Rady za serbske naležnosće při Sakskim krajnym sejmje.

Wopodstatnjenje namjeta:

Alexander Pólk ma serbsku swójbu a so na wšelake wašnje w serbskim towaršnostnym žiwjenju angažuje, jako organist we wjacorych katolskich wosadach a jako sobuzałožer a skutkowny čłon kluba młodych Serbow we Wojerecach. Wón je kruće w serbskich tradicijach zakótwjeny a zdobom za nowymi pućemi do přichoda pyta. Alexander Pólk je połnje elana a čerstwych mocow, zajimy serbskeho ludu napřećo sakskemu parlamentej z krutym rjapom a ze swojim přećelnym, zdwórliwym razom zastupować.

Tak słuži wón wosadnemu žiwjenju w Hornjej Łužicy a wutworjenju nowych rěčnych rumow w geografisce srjedźnej Łužicy. Alexander Pólk je tež politisce aktiwny a so ze strukturami politiskeho jednanja derje wuznaje. Jako stawiznar historiske pozadki dźensnišich poměrow kritisce wobkedźbuje. Na hłownej zhromadźiznje Domowiny je so wón z kedźbyhódnej narěču za spomóžnu jednotu Serbow zasadźował. Wón sam je hižo tři lěta aktiwny za iniciatiwu „Serbski sejm“ a je mjeztym woleny čłon tutoho gremija.

Runje regiony zwonka tak mjenowanych jadrowych kónčin su w so nachilacej dobje wudobywanja brunicy a změny struktury wužadane, serbsku regionalnu identitu jako zhromadne znamjo identifikacije ludnosće wuwiwać a serbske rěčne rumy jako swětłownje Serbstwa sebjewědomje dale wutworjeć. Smy přeswědčeni, zo Alexander Pólk w serbskej radźe zajimy wšěch Serbow derje zastupuje.

Při wšěm jeho zapalu za dobre argumenty, kotrež je sej wón w rešeršach a diskusijach nadźěłał, je wón kóždy čas nowym dopóznaćam wotewrjeny. Wón rady raznje argumentuje, ale ženje zasakle, tohodla je Alexander Pólk žiwe wobohaćenje kóždeho demokratiskeho gremija. Runje w tuchwilnej nutřkownje a wonkownje napjatej situaciji je wón posoł pragmatiskeho twarjenja mostow – w Serbach samych a mjez Serbami a dalšimi akterami politiki, kultury a cyłeje towaršnosće.

Marcel Brauman

župan

PS.: Wón je stawiznar M.A., wědomostny wolontar w Serbskim muzeju, Budyšin, čłon Maćicy Serbskeje a zapósłanc Serbskeho sejma, dołholětny čestnohamtski organist we wjacorych serbskich katolskich wosadach, wědomostnje specializowany na stawizny Serbow w 20. lětstotku.

Nócny són SPD: Domowina + sejm = nowa serbska institucija na zakładźe zakonja

Harald Baumann-Hasske je za serbske wěcki přisłušny zapósłanc frakcije SPD w Sakskim krajnym sejmje. Wón je tež prawiznik, tohodla so rady prawniskim naležnosćam wěnuje. Poprawom dźěše w nócnej debaće sakskeho parlamenta do prózdnin wo namjet frakcije Lěwicy, Łužicu jako kompetencny region za europsku mjeńšinowu politiku wuwiwać:

http://edas.landtag.sachsen.de/viewer.aspx?dok_nr=17599&dok_art=Drs&leg_per=6&pos_dok=&dok_id=256170

Porno zapósłancej Hajkej Kozelej, kiž je wězo k namjetej swojeje frakcije rěčał, je Baumann-Hasske po někotrych jara powšitkownych přispomnjenjach swoju přihotowanu narěč k protokolej dał. Potajkim wón ničo dale njepraješe, hlej stronu 9736 mjeztym internetnje přistupneho protokola sejma w Drježdźanach:

http://edas.landtag.sachsen.de/viewer.aspx?dok_nr=94&dok_art=PlPr&leg_per=6&pos_dok=202&dok_id=undefined

Na stronje 9745 namakaće potom to, štož chcyše prajić. Po – w tutym dypku – spodźiwnym porjedźe sejma płaći narěč jako narěč, hdyž so na tute wašnje w protoklu jewi, byrnjež nichtó na plenarnej žurli na wědomje njebrał, a wězo tež bjez zwučeneje diskusije. A kelko ludźi do protokola hlada, tak a tak njewěm. Po mojim měnjenju ma prezidij sejma radšo realistiski dnjowy porjad schwalić – město narěčow, kotrež su jenož na papjerje.

To štož Baumann-Hasske njepraješe – pisać daše, njeje pódlanskeho razu. Wón wočakuje faktisce, zo so Domowina a „Serbski sejm“ na nowu instituciju dojednatej, kotraž budźe po tym přez změnu Serbskeho zakonja jako zastupjerka serbskeho ludu tež zakonsce zakorjena. Dokelž Baumann-Hasske w tutym zwisku rěčeše – njerěčeše. Jara chrobła spekulacija, wšako na tajkim projekće po mojich informacijach ani Wojerowski župan wobdźěleny njeje. 🙂

 

Wjesołe prózdniny!

Wobraz Piwarca – dowolnikarja při Baltiskim morju drje hižo cyle aktualny njeje, wšako wón dawno zaso na dźěło chodźi. Ale steji za zakładne alternatiwy 🙂 . Na zasowidźenje w serbskim žiwjenju po prěnim požnjencu!

 

 

Załožba njeje institut za „Serbow w Budyšinje” – nětk cyłołužisku perspektiwu zaměrnje přesadźic!

Tezy z cyłołužiskeje serbskeje perspektiwy po wčerawšim zarjadowanju wo zwadnym projekće „Lawske hrjebje”

1. Njeńdźe jeničce wo „Serbow w Budyšinje”, ale wo Serbow po cyłej Łužicy scomter jich „hnězdami” zwonka njeje.
2. Haj, centralizowanje serbskich institucijow w Budyšinje je „historisce rostło” – pod knjejstwom SED, a tuta doba je nimo.
3. Potrjeba Serbskeho instituta njesmě so z planami za wšě móžne realne abo fiktiwne institucije do jednoho horna mjetać.
4. Zakład za nowowusměrjenje stejnišćow institucijow ma spjelnjenje bytostneho nadawka załožby być: spěchowanje regionalnych rěčnych rumow.
5. W syći stejnišćow institucijow ma so cyły serbski sydlenski rum zjawnosći prezentować, zo bychu Němcy lěpje zaznawać móhli, hdźež wšudźe smy.
6. Hornjoserbska rěčna šula słuša do wokolin ze serbskorěčnym wobswětom, potajkim do wsy w jadrowych kónčinach, na přikład do Chrósćic.
7. Institucije, kotrež za Hornju a Delnju Łužicu dźěłaja, njesmědźa jenož na južnej kromje teritorija być, ale trjebaja sydło w centralnej Łužicy (jězorina)
8. Galerjia za načasne tworjace wuměłstwo słuša do Wojerec, něhdyšeho stejnišća serbskeho muzeja. Tam steji twar hnydom k dispoziciji.
9. Wuwiće stejnišcow serbskich institucijow ma so ze wšěmi župami wothłosować.

Połwěrnosće wo „Lawskich hrjebjach”

Na pjatkownym posedźenju zwjazkoweho předsydstwa we Wochozach na terenje parka błudźenkow informowaše załožbowy radźićel Bjarnat Cyž wo tuchwilnym stawje zwadneho wulkoprojekta Załožby za serbski lud w Budyšinje („Lawske hrjebje”). Z tym su nětk tež wšě „połwěrnosće” (Cyž) z blida, kotrež móže čitar Budyskeho wudaća Sakskich Nowin na zakładźe zjawnostneho dźěła založboweho zarjada na wědomje brać.

Město Budyšin njeje załožbje areal přewostajiło, ale za tři lěta rezerwowało. Hdyž so załožbje njezešlachći, w běhu dweju lět realistisku perpektiwu wuwiwać, je to nimo. Piwarc tak a tak do zakładneho kamjenja noweho serbskeho centruma njewěri a so z rjanym kamuškom ze serbskej wutrobu, darom zamołwitych parka błudźenkow spokoju. Jeli pak bychu chutnje započeli, tola tu zwonka njewućeženeho Serbskeho domu miliony euro pohrjebać, njebuchu zawěsće jenož Wojerowscy Serbja na Budyskich dróhach přećiwo tomu demonstrowali.

Dotal pak njeje zarjad załožby swoje winawtosće w zwisku z přihotowanjom projekta dodźeržał, wothłosowanje ze zastupjerjemi Serbow tež pobrachuje, tak Cyž. Wón je na dopomnił, zo je zaručenje žiweho Serbskeho domu za přichod wulke wužadanje. To ja runja wjele druhim w Maćicy a župje Budyšin tež tak widźu. A hdyž trjebaja institucije přidatne składy, njech so same staraja. My „serbske pjenjezy” za regionalne rěčne rumy trjebamy – štož pisomnym zaměram załožby wotpowěduje.

Stajne blido serbskich swobodnych myslerjow na třěše srjedźneje Łužicy

Tip: Campingstólčk (a napoj scomter hrymzankami, jeli chceš) sobu přinjesć, nětk powěsć dale dać a potom hromadźe přińć.

Nowy wobraz za nowe město

Na papjerje poměrnje wulki takrjec hamtsce definowany serbski sydlenski rum mamy. W realiće pak je w nim wjele něhdyšich serbskich wsow, hdźež je dźensa serbske pomjenowanje sydlišća na wjesnej tafli to jeničke serbske. Tu a tam je wězo kedźbyhódnych aktiwitow, na stawizny znajmjeńša kulturnje někak nawjazać. Nimo toho pak je tež městnow, hdźež wot spočatka sem lědma něšto serbske eksistowaše, haj kotrež su to serbske samo spóžěrali.

Typiski přikład městnosće noweje doby bjez serbskosće je nowe město Wojerec, bydlenskotwarski připlack kombinata Čorneje Pumpy. Stare město je swoju žiwu serbskosć wšědneho dnja w połstatych a šěsćdźesatych lětach přisadźiło, nowe město běše konglomerat zapućowacych Němcow wšelakich cuzych regionow, někotrych domoródnych, kotřiž su so přez moderne bydlenje wjeselili, a wotbagrowanych, mjez nimi tež Serbow z wjeskow srjedźneje Łužicy.

Po přewróće je Wojerowske nowe město swoju towaršnostnu funkciju a hač do dźensnišeho dwě třećinje ličby wobydlerstwa přisadźiło. Klětu so dalši wysokodom spotorha. Najebać to, zo su woni w běhu třoch lětdźesatkow faktisce cyłe bydlenske štwórće wotbyli, je hišće wjele prózdnych bydlenjow – a dale a wjac zelenych płoninow mjez domami. Tohodla je najwjetši čas, tón wakuum za rozšěrjenje realneho serbskeho sydlenskeho ruma wužiwać. Je zakładna šula ze serbskej wučbu w bliskim starym měsće, dosć pěstowarnjow a tunich rjanych wulkich bydlenjow. Žane zatykane dróhi, za parkowanje njetrjebaš nihdźe po cyłym měsće ničo płaćić.

Doba wudobywanja wuhla so nachila, ludźo za nowej zhromadnej identititu pytaja. To jim poskićujemy: DOM Wojerecy – serbsku-němsku zhromadnosć za wuwiwanje serbskeje identity regiona. https://marceldavidbraumann.com/2019/05/10/neu-haus-hoyerswerda/ Po pozitiwnym wothłosu prezentacije noweho wobraza w najwjetšej facebook-skupinje Wojerowčanow sym składnostnje dnja znowazałoženja Domowiny blog z prěnim přinoškom wo symbolu třěšneho zwjazka zahajił: https://hoywoy.home.blog/.

Potajkim: Komuž hišće so hodźace bydło w druhich městach abo nawsy pobrachuje: pój do Wojerec a twar z nami na nowej identiće města! Hdyž chceće z wjacorymi swójbami při sebi bydlić, prajće mi, sposrědkuju Wam z měšćanskej bydlenskej towaršnosću poskitki. Ale tež wo ležownosćach za domy rěčeć móžemy.

Mjez pozitiwnymi reakcijemi na nowy wobraz běchu tež tute linki młodeho muža: “Unsere Stadt tut gut daran, das unheimliche Potenzial in vielerlei Hinsicht für sich zu erkennen. Die Sorben gehören zu unserer Heimat, sie üben Heimatbräuche aus und geben damit vielen Menschen hier etwas. Auch touristisch ist da sicher noch einiges für Hoywoy zu holen.“ Tež lokalni načolni politikarjo wot CDU hač do Lěwicy su tutomu wobrazej přihłosowali.

Wuznaće wjetšiny ludnosće k serbskej identiće regiona je fundament swětłownjow serbšćiny

Jako župan hustodosć zajimawe dopisy – w socialnych syćach abo přez blogaj – dóstawaš. Na přikład z pjera nawjedowaceje sobudźěłaćerki měšćanskeje towaršnosće: Sym so wosebje serbskeje identity našeho regiona dla do domizny nawróćiła. Priwatnje tajke wuznaće k serbskej identiće regiona nastajnosći słyšiš, hač we wjesnych towarstwach kaž w Ćisku, w rozmołwje z multiplikatorami města Wojerec abo w přihotowanju wustupa na 29. Parcowskim zetkanju.

Smy wčera na klawsurje serbskeje přirady Wojerec w Jurja Brězanowym domje Krabatoweho młyna w Čornym Chołmcu wjele wo rěčnych rumach rěčeli, kaž je to bohudźak mjeztym wšudźe w Serbach z wašnjom. Při tym je cyle jasnje, zo njeńdźe wo funkcionalitu inteligency: Naši kurdojo ze Syriskeje su trojorěčni do Němskeje přišli a zdobom ani hač do dźesać ličić njemóžachu. A štó chce so słowjanskim rěčam bližić, móže hnydom pólsce, čěsce abo rusce wuknyć, serbšćina je jenož njetrjebawša wokołopuć. Serbšćina je rěč domizny, a to je najwažniši argument za přiswojenje našeje rěče.

Najebać to budźe to w formje nawuknjenja druheje maćeršćiny tež dołhodobnje poměrnje mały dźěl ludnosće činić. Přičiny su znate. Hdyž pak krajinu samozrozumliweje serbskeje regionalneje identity změjemy, budu rěčne rumy runja hnězdam resp. serbskim swětłownjam w njej zakótwjene. Tohodla smy aktiwny dźěl noweho hibanja za „bajkojte město za swójby w krajinje Krabata a Łužiskeje jězoriny“.

https://www.instagram.com/mein_hoyerswerda/?hl=de

My sej ničo wot tak mjenowaneje „wjetšinoweje towaršnosće“ nježadamy, kaž wčera prajach. My jako Serbja mamy najwjetši ideelny pokład regionalneje identity w rukach. A naš nadawk jako organizowane Serbstwo je, swojim sobuwobydlerjam regiona tón pokład darić. A jim šansu dać, nas tohorunja wobdarjeć. Ja sym přestał, za wužiwanje rumnosćow wotnajenske zrěčenje wobzamknyć. Doba handlowanja je nimo, zhromadnje wróćo ke korjenjam! Naš dar by njezapłaćujomny był, tohodla: Dajće sej zakuzłać wot Serbstwa! A dajće nas praktiski podźěl brać na nowym hesle „žiwjenje kaž w dowolu“ #lebenwieimurlaub .