Posledni interview z Jurjom Brězanom jako kniha

Titul: «Vielfalt ist Sache eines Ganzen», Buch mit DVD, ISBN 978-3-9814149-0-5, 136 Seiten, 100 Abbildungen, 19,90 Euro, ab 12. März lieferbar

Powěsć tule

Bjez njebjes je zemja z helu – je to wěrno?

Norberta Bolzowa kniha wo „wědźe nabožiny“, kotruž je mi Rapakec swójba k narodninam dariła, posrědkuje poselstwo z pjera „nabožnje njemuzikaliskeho“ čłowjeka, zo kóždy swoje njebjesa trjeba, to rěka žiwjenski zaměr zwonka zemskeho swěta, přetož čłowjek so do přirody poprawom njehodźi. A bjez tajkeho cila njemóže swoju eksistencu znjesć – kniha je dobra přiručka ludźom, kotřiž bjez psychoterapeuta, socialneho dźěłaćerja při boku abo wšelakich druhich tak mjenowanych ekspertow za wašnje žiwjenja wuńć chcedźa.

Awtor je drje pledoyer za křesćanstwo, dokelž je naša cyła europska kultura w dwajtysaclětnej tradiciji zakótwjena, a za katolicizm – hladajo na jeho krute rituale, kotrež ći wobchadźenje z njewěstotu globalizacije wolóžeja – napisał. Ale nadawk religije, so wróćo přiwjazanja na boha, je po měnjenju Bolza we wšěch monoteistiskich nabožinach spjelnjomny. Lěpšina křesćanstwa je, zo ma w nim samo njewobeńdźomne ćerpjenje přeco swój zmysł. Wědomosće pak porno modernemu předsudkej ničo k rozrisanju problema zymsła žiwjenja přinošować njemóža, dokelž jenož wotmołwy na prašenje dawaja, što a kak je, ale nic, čehodla smy my docyła na swěće.

Z wida Bolza je žiwjenje bjeze swjateho přenapinace. Wón wosebje ewangelskej cyrkwi wumjetuje, zo je wona přejara na „hódnoty“ za etiku we wšědnym socialnym žiwjenju wusměrjena a přemało na Wšehomócneho, kiž njeje prosće „luby“ Bóh w zmysle dušneho nana, ale absolutne potajnstwo, kotrež analyzować njemóžeš, jenož lubować. Norberta Bolza sym prěni raz před wjele lětami na „prěnim němskim dnju trenda“ w Hamburgu jako rěčnika dožiwił. Jeho towaršnostne teorije su zdźěla chrobłe, ale duchowne wužadanje.

Swobodny serbski duch: Jan Pawlik

85. posmjertne narodniny mojeho přichodneho nana Jana Pawlika w Radworju woswjećiwši sym zaso zaznał, kak je duch čłowjeka, kotrehož mjezwočo poprawom jenož hišće na foće widźiš, dale žiwy. Wnučki su wšitcy Serbja – štož je a wostanje zakładny kriterij za dołhodobne skutkowanje wědomeho žiwjenja serbskeju staršeju – a w Božej mšě na njeho spominajo móžachmy transcendencu jeho zemskeje eksistency dožiwić: Čłowjek je jónkrótny indiwiduum přez konsekwentne nałožowanje ideje, kotraž wšědny dźeń přesahuje.

W tutym padźe je to muž ze Slepjanskich kónčin był, kiž je w Hornjej Łužicy narodnosće dla do katolicizma přestupił a we wutrobje wěstej protestantiskej swobodźe swěrny wostał. Zdobom je so wón wšěm pytacym wotewrjeny pokazał, nic jenož ze swědkami Jehovy diskutował, swoje dźěći před nanuzowanej młodźinskej swjećbu zmužiće škitał, ale hišće połdra lětdźesatka po přewróće dobre socialne strony NDRskeho socializma w diskusijach zakitował. Potajkim w kóždym nastupanju njewotwisny, swobodny serbski duch.

Wosobiny su wažnišo hač lisćiny

Po wólbach w mojej starej domiznje Hamburg nětk rěkaše: Nowe prawo ludźi, z dźesać hłosami kandidatow wšelakich lisćinow nakřižować móc, je překomplikowane było. Mój Božo, sym we wosomdźesatych lětach při bayerskich komunalnych wólbach we Würzburgu połsta hłosow měł. Smědźach potajkim telko hłosow kaž bě mandatow w měšćanskej radźe rozdźělić, maksimalnje tři na wosobu (kumulować) a ludźom konkurowacych stron (panašować). Tak sym tehdom kandidatam Zelenych 32 hłosow a zbytk přewažnje kandidatam najwjetšeje strony, CSU, dał. Mjez druhim tři hłosy tehdomnišemu třećemu měsćanosće, kotrehož su jeho stronscy přećeljo jenož na 18. městno sadźili. Na kóncu bě wón jako „kral hromadkowanja“ z wulkim wotstawkom na prěnim městnje, a tohodla je tónle sympatiski, njekonwencionelny a w ludźe woblubowany kadla njedźiwajcy špisarjow jeho strony dale wulku komunalnopolitisku rólu hrał.

Erich Felgenhauer bě za mnje klasiski přikład, zo njeje ničo tak wažne kaž wosobina. Sym tehdom – jako čłon wokrjesneho předsydstwa Zelenych – hromadźe z načolnej čłonku měšćanskeje CSU we wólnym času měsačnik za jednu štwórć města činił, w rubrice „naš Erich“ je so wón pjera jimał. W tutym času bě wón jako konserwatiwny CSUnik samo patron kulturneho festiwala, kotryž je alternatiwny časopis wotměł, hdźež sym zamołwity redaktor był. Tehdom hišće njeje nichtó wo „čorno-zelenym“ zhromadnym dźěle rěčał, a hač do dźensnišeho je CSU poslednja twjerdźizna unije přećiwo tajkej konstelaciji. Ale tehdom w našim małym swěće je to mjez někotrymi ludźimi na wěstej wosobinskej runinje fungowało. W redakciskim teamje za měscačnik bě tež mandźelski statneje sekretarki Barbary Stamm, pozdźišeje ministerki. A jeho dźowka sedźi dźensa hišće w bayerskim parlamenće: za Zelenych. Kwalita wosobiny pak je wšudźe najwažnišo.

Wubědźowanje wo najrjeńše jutrowne jejko

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu z.t./
Förderkreis für sorbische Volkskultur e.V.
Póstowe naměsto/Postplatz 2
02625 Bautzen/Budyšin
Tel. (03591) 550108

N A M O Ł W A za
58. Wubědźowanje wo najrjeńše jutrowne jejko 2011 za dorosćenych

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu z. t. namołwja wšitkich dorosćenych z cyłeje Łužicy, kotřiž čuja so z rjanej serbskej tradiciju zwjazani a kotrymž leži hajenje a zdźerženje tuteho nałožka na wutrobje, so na našim wubědźowanju wobdźělić.
Chcemy tež rady wšitkich tych narěčeć, kotřiž hižo dołho doma do jutrow jejka wóskuja, ale kotřiž so hišće njejsu přewinyli, so na našim wubědźowanju wobdźělić. Prošu zmužće so a zapodajće waše najrjeńše kolekcije (stajnje 3 jejka za jednu kolekciju).

Nałožujće při pyšenju jejkow jenož znate serbske techniki z tradicionalnymi srědkami. Hódnoćić budźa so:
– wóskowanska technika/jedno- a wjacebarbna
– škrabanska technika
– wužrawanska technika
– bosěrowanska technika/jedno- a wjacebarbna
Kóždy smě so z wjacorymi technikami na wubědźowanju wobdźělić.

Dźiwajće při debjenju serbskich jutrownych jejkow na bohate tradicije w dekorje a barbje a wariěrujće je z dobrymi idejemi, kaž n. př.:
– přez geometriske formy z wottřihanymi pjerjami kaž třiróžki, štyriróžki,kruhi abo
z jehličku kaž dypki, smužki…
– přez naturalistiske a stilistiske motiwy kaž kćenja, ranki, łopjena n.př. bołmina, sněhowki
abo zwěrjata kaž kokoš, jehnjo…
– přez symbole kaž wutroba, křiž, jutrowne jehnjo… a napisy kaž Žohnowane jutry …

Připołožće Wašej kolekciji na kóždy pad łopjeno z mjenom, dokładnej adresu, starobu a pomjenowanjom techniki.

Za dźěći a młodostnych – zapřijeć chcemy tež zaso wučomnikow a studentow – přewjedźemy separatne wubědźowanje (posledni termin wotedaća je stajnje srjeda po jutrach, lětsa je to 27. apryla 2011).

Zapodajće waše kolekcije hač do pjatka, 11. měrca 2011 (płaći póstowy kołk), na
Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu z. t., Póstowe naměsto 2, 02625 Budyšin,
abo wotedajće je
– w Serbskej kulturnej informaciji „Lodka“ w Choćebuzu, A.-Bebelowa 82 (tu prošu hač do 08.03.11)
– w běrowach Domowiny z. t. w Slepom, Měrowa 65;
– we Wojerecach, Drježdźanska 18; w Chrósćicach, Při pastyrni 4 – w Serbskej kulturnej informaciji w Budyšinje, Póstowe naměsto 2

Wěcywustojna jury posudźuje wutoru, 15. měrca 2011, 10 hodź., kolekcije a namjetuje dobyćerjow w jednotliwych technikach. Myta so přez Załožbu za serbski lud financěruja. Nimo toho su dalše spěchowanske premije za inowatiwne ideje předwidźane, kotrež spožća so přez Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu z. t. Prawniski puć je wuzamknjeny.

Dobyćerske kolekcije móža so we wobłuku 20. Serbskich jutrownych wikow
19. a 20. měrca 2011 w Budyskim Serbskim domje wobhladać.

Wšitcy wobdźělnicy, kotřiž njeliča k dobyćerjam, móža sebi swoje kolekcije na jutrownych wikach w Budyšinje (zastup za wobdźělnikow wubědźowanja je darmotny) abo wot 28. měrca 2011 na městnje wotedaća wotewzać.

Moje nazhonjenja z doktorskim dźěłom – pilny Rapak a wulcečinjak Guttenberg

Štyri lěta je mój přećel Robert Böhmer na swojej disertaciji dźěłal (wuslědk je tule jako kniha na předań), a sta hodźin smój we wonym času wo smjerćzajimawej tematice disputowałoj. Zhromadnje z jeho nanom Michaelom Böhmerom a druhimi smědźach při zakitowanju disertacije na Drježdźanskej uniwersice přitomny być a z jeho doktorskim nanom prof. Blumom horco diskutować.

Robert, něhdyši wosobinski sobudźěłaćer zapósłanca CDU w Sakskim krajnym sejmje, Rolanda Wöllera, mjeztym kultusowy minister, dźěła tuchwilu jako knježerstwowy rada w Durinskej, wón je w ministerstwje za hospodarstwo jako referent za spěchowanje srjedźneho stawa přisłušny. Swójba z třomi dźěćimi w Erfurće bydli, a w najnowšim wusyłanju telewizije MDR wo lětušim wopyće bamža w Durinskej móžeš na wobrazach wo Božej mšě w tachantskej cyrkwi tež Robertoweho syna Izidora wuhladać, kiž bě ministrant z kadnikom.

Sym Rapaka (to je wuměłske mjeno Roberta, dokelž nimo wědomosće a dźěła w krajnym knježerstwje susodneho zwjazkoweho kraja wón tež jako moler skutkuje, jeho krasny „Krabat“ w mojim krajnosejmskim běrowje na sćěnje wisa) jeho doktorskeho dźěła dla přeco wobdźiwał. Njebych ženje tajki dołhi tekst pisać a a tak dołho na nim dźěłać móhł.

Tohodla praju: Štož je knjez Guttenberg činił, mjenujcy swoje doktorske dźěło z wotpisanymi, njecitowanymi tekstami napjelnić, je wobšudnistwo. Wón je wulcečinjak runja „dr.“ Postelej, kiž je jako wukubłany póštownik ze šefowym lěkarjom w sakskej psychatriji był.

So wě, zo njetrjebaš jako minister titul „doktor“ měć, wšako ani njeje wuměnjenje za načolne politiske funkcije, z akademikarjom być. Ale zo čłowjek, kotremuž je uniwersita Bayreuth nětk stopjeń doktora wotpóznała, jako dopokazany wobšudźer – znajmjeńša w posudku stroweho rozuma – dale wojakow we wójnje w Afghanistanje nawjeduje a za wěstotu Němskeje zamołwity je, njeje za mnje předstajomne.

Awtonomna namóc a absurdnosć pódlanskeho efekta

Polizeibeobachtung_Abschlussbericht_1 (TULE na spočatku artikla steji wotnětka cyle aktualnje rozprawnistwo neutralnych wobkedźbowarjow skutkowanja policije dnja 19. februara w Drježdźanach k dispoziciji, kotřiž su runja 13. februarej 2010 a 2011 z podpěru wjele organizacijow ciwilneje towaršnosće na wobchadźenje policistow z demonstrantami hladali.)

Legenda: „Sakske Nowiny“ su wo popołdnju 19. małeho róžka w stolicy swobodneho stata pisali: „Blokada při prawosławnej cyrkwi (při Fritza-Löfflerorwej, přisp. P.) je k tomu přinošowała, zo pochodowanje prawicarjow na kóncu zwrěšći.“ Tuta měrniwa blokada „byrgarskeho klientela“ južnje hłowneho dwórnišća, kaž je rěčnik nutřkowneho ministerstwa komentował, hdźež sedźachu mjez druhimi prominentnymi tež sakscy politikarjo kaž Martin Dulig (SPD), Falk Neubert (Lěwica) a Johannes Lichdi (Zeleni), je wuchadźišćo napisma na titulnej stronje: „Drježdźanjenjo su pochodej nacijow zadźěwali.“ Pozdatnje cyle njewotwisnje wot toho su so wukročenja awtonomnych stali, a nowina runja wjele druhim komentatoram zaćišć sposrěkuje, zo namóc zaćěmni rjany efekt měrniwych akcijow.

Wěrnosć: „Nowa Němska“ – wšitcy wopory NDR njech mi pokiw na něhdyši centralny organ wodadźa, wšako je tuta nowina po přewróće žurnalistisce swobodny medij kaž „Frankobrodski Rozhlad“ abo „taz“ – je na městnje dokładnje rešeršujo pisała: „Policija započnje Fritza-Löfflerowu dróhu rumować. Njejapcy přićeri z pódlanskeje dróhi něhdźe 200 protestowacych. Na blaku so před nimi rjećaz policije natwari, zo by zjednoćenju wobeju skupin zadźěwał. Tola hač by Mójzes sobu měšał, so rjećaz policije dźěli a zastojnicy ćerja nimo přichadźacych. Prětož zady nich, na Reichenbachskej dróze, su awtonomni wotpadkowe tony zapalili a kontainery na dróhu kulili. Mjeztym zo su policisća k wohenjej chwatali, stej so wobě skupinje z wulkim hłokom zjednoćiłoj. Nětk sedźi 500 ludźi na lódzymnej zemi, na spěšne rumowanje njeje myslić. Njeje dosć personala na městnje.“ Potrjecheni su mi wobkrućili, zo je to wšo tak wotběžało.

Porno lońšej strategiji policije, kotraž je demonstrantam přećiwo nacijam přichad blisko jich zetkanišća dowoliła, su policisća lětsa hižo při awtodróze započeli, měrniwych demonstrantow wotwobarać resp. jim pućowanje k městnu planowaneho pochodowanja nacijow wobćežować. Tohodla bě mi – na sewjernej stronje hłowneho dwórnišća stejacemu a nazdala kur palacych barikadow widźacemu – jasne, zo pod wuměnjenjemi změny wěstotneje strategije měšćanskeho zarjada a wjednistwa policije porno 13. februarej 2010 jeničce měrniwe blokady šansu nimaja. Hladajo na to zo ja wosobinsce jenož ze słowami a ryzy prezencu wojuju, sym so hižo z tym wotnamakał, zo lětsa nacije w Drježdźanach pochoduja. Zo woni druhi raz pochodować njemóžachu, je „pódlanski efekt“ woneje namocy, kotruž my wšitcy wotpokazujemy.

Njeje to absurdne? A štó je zamołwity za tajku absurdnosć?

Skónčnje sexy narodne drasty?

serbska_modaTute inowatiwne tworjenje nowych narodnych drastow (hlej „serbska moda“) by k tomu wjedło, zo bychmoj swoju distancu k serbskim narodnym drastam cofnyłoj 🙂

Zhromadna komunikaciska platforma wšěch Serbow?

Clemens so w forumje „Interserb“ za zhromadnu komunikacisku platformu Serbow wupraji. Mi by přehlad wšěch serbskich linkow na jednej internetnej stronje dosahał, zo móže sej kóždy zajimc chětř orientować. Nimo toho je mjezsobne zalinkowanje resp. kultura pokiwow dobry instrument za faktisku zhromadnu komunikacisku syć. To płaći wězo tež za poćah mjez nowinami a rozhłosom na jednej stronje a ryzy internetnymi poskićowarjemi na druhej stronje. Na přikład je pokiw serbskeho rozhłosa na přinošk „Stasi w Serbach“ samsny dźeń k tomu wjedł, zo bě město tuchwilu wšědnje přerěznje 200 wopytowarjow bloga njejapcy 370.

Čas centralnych organow a monopolnych medijow je bohudźak nimo, tohodla mam tajki decentralny model za spomóžny. Na kóncu je wšo prašenje definacije, a tohodla móže to potom tež zhromadna komunikaciska platforma rěkać, njedźiwajcy njewotwisnosće wšěch jednotliwych producentow stron. Štož Clemens praktisce chce, zo ludźo, kotřiž so za serbske temy zajimuja, do mjezsobneje wuměny argumentow přińdu, podpěruju. K tomu móže kóždy, kiž so sam wo internetnu stronu stara, přinošować a tež kontrowersne komentary wužadać.

Blog je wosobinski dźenik jednotliwca – znajmjeńša w najwjac padach –, kiž swoje mysle wo žiwjenju, rozprawy wo podawkach, kotrež je blogowar dožiwił, krótko prajene: swójski wid na swět wšěm k dispoziciji staja, kotřiž budu to snadź čitać chcyć. Sym dołho dosć za redakciske dźěło časopisa resp. nowiny zamołwity był, zo njebych žanr blog z klasiskimi medijemi zaměnił. Najwažniši powabk čitarjam w blogu je, zo ma blogowar awtentiski „ja“ a nic połanonymny „my“. Dale a přiběracy wliw blogosfery nic jenož w USA na tym zaleži, zo so wozjewjene měnjenje tradicionelnych medijow hustodosć ze zjawnym měnjenjom njekryje. Tak čini blogowanje tworjenje měnjenja swobodniše.

Sakski minister Ulbig: Tak z nacijemi na dróze dale njepóńdźe

Nutřkowny minister Sakskeje, křesćanski demokrat Markus Ulbig z Pirny, je spóznał, zo zjwanosć tajke postupowanje zarjadow, sudnistwow a policije kaž wokoło wčerawšeho dnja w Drježdźanach w zwisku ze zarjadowanjemi nacijow hižo njerozumi. Tohodla je wón nětk wulku fachowu a towaršnostnu debatu wo němskim prawje zhromadźowanja nastorčił (hlej tule).

Dźěłarnistwu je zakazane było – najskerje prěni raz po lěće 1945 –, před swójskim domom napominansku stražu hrožacych pochodow nacijow dla přewjesć, mjeztym zo je so měšćanski zarjad a zarjadniske sudnistwo intentenswinje prócowałoj, nacijam wustupowanje w sakskej stolicy zmóžnić. Wjerškaj staj byłoj, zo su sudnicy samo na tym wobstali, zo maja nacije prawo na tři manifestacije samsny dźeń w Drježdźanach. A policija měješe so z kóždym nasadźować, kiž je nacijam na puću stał, wšako je sudnistwo rozsudźiło, zo nimaja nacije jenož prawo na schadźowanje, ale tež na pochodowanje.

Štóž je wčera zdźěla namócny chaos w Drježdźanach dožiwił – sčasami su wšě mosty přez Łobjo zašlahane byli – a wšelake pódlanske wěcki, na přikład zo su antifašistiscy rentnarjo a ćežkozbrašeni z Durinskeje wot policije nuzowani byli, na awtodróze z busa wulězć a hač do centruma běhać, móže knjezej Ulbigej při tutej temje jenož přihłosować.